مطالعات سنجش از دور و تهیه نقشه های مربوطه

یکی از مهمترین مسائل در اکتشاف معادن، پی جویی و پیدا کردن رخ نمون از ماده ی معدنی میباشد. و از آنجا که اکثر معادن در دل توپوگرافی های سخت، ویا دارای وسعت زیاد می باشند، استفاده از سنجش از دور یا دور سنجی برای محدود کردن مناطق امید بخش در پی جویی و اکتشاف بسیار حائز اهمیت می باشد. به عبارت دیگر، سنجش از دور به ما کمک می کند بدون آنکه لازم باشد کل محدوده ی ثبت معدنی را پیمایش کنیم و جزء به جزء آن را مورد بررسی قرار دهیم، که بسیار زمان بر و پر هزینه است، با پردازش تصاویر ماهواره ای مناطق پر پتانسیل را شناسایی و مورد پی جویی و دیگر کارهای اکتشافی قرار دهیم. لازم به ذکر است با استفاده از سنجش از دور، پیدا کردن مناطق پر پتانسیل و هدف در زمانی اندک و با هزینه ای بسیار کمتر قابل انجام خواهد بود.

تعریف سنجش از دور:  (Remote Sensing)

علم آماده سازی و مطالعه بر روی تصاویر ماهواره ای، برای استخراج اطلاعات کاربردی در علوم مختلف مرتبط با زمین و سیارات را سنجش از راه دور می نامند.

به لطف پیشرفت علوم فضایی و ارسال ماهواره های مختلف به فضا، این امکان برای بشر فراهم شد که بتواند اطلاعات مختلفی را از جو و سطح زمین بدست بیاورد بدون آنکه نیاز باشد به صورت فیزیکی در آن مکانها حضور داشته باشد.( البته لازم به ذکر است که در نهایت برای صحت سنجی اطلاعات به دست آمده از تصاویر ماهواره ای بهتر است به صورت فیزیکی مناطق مورد مطالعه که به لطف سنجش از دور بسیار محدود شده مورد عرض یابی قرار گیرد.)

در ادامه با توجه به تخصصی بودن و خارج بودن از حوصله ی این بخش، تاریخچه و تئوری مختصری از سنجش از دور ارائه می شود تا درک صحیحی از اهمیت این تکنولوژی در استفاده از آن برای اکتشاف مواد معدنی به دست آورید.

تاریخچه ای مختصر از سنجش از دور:

بسیاری از متخصصان زمین شناسی، خاکشناسی، جغرافیا، گیاه شناسی و جنگلداری فن تفسیر عکس های هوایی را از سال 1934 پس از انتشار مجله مهندسی فتوگرامتری در آمریکا شروع کردند و در دهه ی پنجاه، عکسبرداری مادون قرمز در آوریل 1960 دور سنجی فضایی را وارد مرحله تازه ای کرد. از این سال به بعد پیشرفت های چشمگیری در زمینه ی، در مدار قرار دادن ماهواره های مختلف حاصل شده است که از مهم ترین آنها ماهواره های سری Landsat ، Spot ، IRS ، IKONOS ، TERRA(ASTER) ، Quick bird ، World view و EO_1 ... میباشد. مطالعات دور سنجی تا به امروز پیشرفت شگرفتی داشته.

تئوری سنجش از دور :

در مرحله ی اول ما با منبع نور سروکار داریم، که بتوانیم امواج الکترومغناطیس را تولید کنیم. و این امواج در بازگشت توسط سنسور ماهواره دریافت میشود و ما میتوانیم آن را پردازش و اطلاعات را استخراج کنیم.

منبع انرژی در سنجش از دور سه نوع است : 1- خورشید که امواج الکترومغناطیس را به سمت زمین گسیل میکند و بخشی از آن به سطح زمین میرسد. 2- زمین که بخشی از انرژی رسیده شده از خورشید را جذب کرده،  بخشی را بازتابش میکند، و بخشی را که جذب میکند را در زمانی که خورشید حضور ندارد به صورت انرژی حرارتی بازتابش میکند و هر دو مورد توسط سنجنده ها قابل دریافت هستند و هر کدام حاوی اطلاعات خاص خود میباشند. 3- ماهواره ها نیز میتوانند امواج مایکروویو را به سمت زمین ارسال و از باز تابش آنها اطلاعات خاصی را برداشت کنند.

بعد از اینکه انرژی به سمت زمین آمد، ابتدا به اتمسفر برخورد میکند و سه فرآیند پخش، جذب و انتقال صورت می گیرد که این موضوع باعث ایجاد خطاهایی میشود که توسط نرم افزار های پردازش تصاویر توسط فیلترهای خاصی برطرف میشود. در ادامه، آن بخشی از انرژی که از اتمسفر عبور کرده و به زمین میرسد باز آن سه فرایند، یعنی پخش، جذب و انتقال را خواهد داشت. یکسری از انرژی ها بر اثر بازتاب بلافاصله برمیگردد به سمت فضا و یک نوع دیتای ماهواره ای خاص را تولید میکند. یکسری از انرژیها توسط زمین جذب میشود و حرارت زمین زیاد میشود و در نتیجه ی افزایش جنبش مولکولی زمین این انرژی در قالب امواج طول موج بلند به محیط بر میگردد و یکسری دیتای ماهواره ای دیگه را تولید میکند به نام داده های حرارتی. یک بخش از انرژی که میزان آن بسیار کم است ( در حدود چند میکرون) به لایه های زیرین زمین انتقال پیدا میکند.

وقتی این انرژی ها از سطح زمین به سنجنده ها میرسد آنها را ثبت میکند و این دیتا ها را به ایستگاه های زمین ارسال میکند. پردازش تصاویر ابتدا در ایستگاه های زمینی انجام میشود و سپس در اختیار کاربران قرار میگیرد تا بسته به هدفی که دارند دیگر پردازشها را روی تصویر انجام داده و آماده استخراج اطلاعات از تصاویر میشوند.

برای استخراج اطلاعات مربوط به بخش معدن و زمین شناسی از دیتاهای دو ماهواره ی TERRA و LANDSAT که دارای سنجنده های ASTER و OLI میباشند، استفاده میشود. سنجنده ی ASTER به صورت تخصصی در زمینه ی زمین شناسی( برای شناسایی آلتراسیونها، کانی ها و سنگ شناسی) فعالیت میکند و سنجده ی OLIدر زمینه های تغییرات جهانی، کشاورزی، جنگلداری، زمین شناسی، نقشه برداری پوشش زمین، مدیریت منابع آب، مطالعات آبی و ساحلی فعالیت می کند، و همینطور فعالیت های نظارتی محیطی نظیر تحقیقات درباره جنگلزدایی، مطالعات جریان آتشفشانی و درک اثرات بلایای طبیعی از داده های سنجنده OLIبهره مند می شوند. البته از دیگر ماهواره های موجود، مانند ماهواره ی EO_1 که از سنجنده ی HYPERION استفاده میکند، بسته به محدوده ی طیفی که مورد نیاز است، استفاده میشود. ولی به علت اینکه دیتاهای دو سنجنده ی ASTER و OLI برای تمام نقاط کشورمان در دسترس تر است، بیشترین کاربرد را دارا می باشند.

هرچند در ایستگاه های زمینی تصحیحات رادیومتریکی بر روی تصاویر ماهواره ای انجام میگردد، با این همه باز هم در نرم افزارهای موجود وبه خصوص نرم افزار ENVI این تصحیحات  مجدد انجام شده سپس تصحیحات اتمسفری، و در نهایت تصویر آماده ی پردازش و تحلیل میگردد.

هر عارضه بر روی زمین، زمانی که امواج الکترومغناطیس به آنها بر خورد میکند بسته به جنس و رنگ و ماهیت آن، طول موج هایی از این امواج را با شدتهای متفاوتی یا جذب یا باز تابش میکند. که به صورت گرافهایی در نرم افزار مشخص میگردد. و در بسیاری از موارد مانند اثر انگشت برای آن عارضه میباشد که قابل تشخیص است. ما در سنجش از دور از همین ویژگی استفاده میکنیم برای تشخیص آلتراسیونها و سنگها و کانیها.

یکی از مهمترین عوامل در شناخت منابع معدنی، آلتراسیونهای (دگرسانی) موجود در سنگها میباشد. که مناطق وسیعی را مخصوصا در تیپ پرفیری در سطح می پوشاند. که این موضوع به راحتی توسط سنجش دور قابل تشخیص و نقشه کردن میباشد. اگر آلتراسیون وسیع نباشد از طریق نوع لیتولوژی منطقه و سنگهای خاصی که وجود ماده معدنی را برای ما مشخص میکند قابل ردیابی میباشد که بسته به وسعت لیتولوژی و رزولوشن تصویر ماهواره ای به راحتی قابل تشخیص و نقشه کردن میباشد. 

شرکت باستیان

این شرکت در نظر دارد با استفاده از کارشناسان مجرب و با تجربه در این زمینه، به متقاضیان و کارفرمایان محترم این خدمات را ارائه دهد:

·        مشاوره در زمینه ی انجام پروژه ی سنجش از دور

·        انجام پروژه ی سنجش از دور

·        تهیه ی نقشه های سنجش از دور

در بخش مشاوره، ما به شما کمک میکنیم که آیا محدوده ی ثبتی شما نیاز به انجام پروژه ی سنجش از دور دارد یا ندارد. زیرا مواردی از نظر تکنیکال وجود دارد که گاهی نیازی به انجام دور سنجی نمی باشد. و این موضوع باعث رفع تحمیل یک هزینه ی اضافی به کارفرما می گردد.

در بخش انجام پروژه ی سنجش از دور در صورت تایید لزوم انجام آن، مناطق امید بخش و هدف را با استفاده از تصاویر ماهواره ای ذکر شده و پردازش آنها در نرم افزار ENVI مشخص میکنیم و در نهایت به صورت نقشه در اختیار کارفرما قرار میدهیم.